टीम लय भारी
भारताला ज्याप्रमाणे विविध संस्कृतींचा वारसा लाभला आहे त्याप्रमाणेच विविध मतप्रवाह, अनेकविध कौशल्य, कला, साहित्य आणि प्रतिभा यांची देण आहे. या विविध ढंगी भारतीयांनी जगभर आपल्या संस्कृतीचा ठसा उमटवला आहे. हिंदूस्थानाबाहेरील प्रत्येक देशात हिंदूंचे एकतरी मंदीर आढळतेच. आज आपण अशाच भारताबाहेरील मंदिरांबाबत जाणून घेणार आहोत. (History of Hindu temples outside India and their grandeur)
मंदिरे वेगवेगळ्या वैशिष्ट्यांसाठी प्रसिद्ध आहेत. स्थापत्यकला, बांधणी, रचना, वैभव, भव्यता आणि मूर्ती. भारतात ज्याप्रकारे देवळांमधे गर्दी पाहावयास मिळते तेवढा पायरव विदेशांतील मंदिरांत दिसून येत नाही.
अखेर विजय वडेट्टीवारांविरोधी आंदोलनाला सुरुवात
शरद पवारांनी केले नितीन गडकरींचे तोंडभरून कौतुक
यात कंबोडियातील अंगकोरवट, नेपाळ येथील पशुपतीनाथ मंदीर, ऑस्ट्रेलियातील मुरूगन मंदीर, इन्डोनेशियातील प्रंबनान मंदीर, लंडन येथील बीएपीएस श्री स्वामीनारायण मंदिर, बाली येथील बेसाकीह माता मंदीर, अमेरीकेतील राधा माधव धाम, मलेशियातील अरुलमिगू श्री राजकालीअम्मन काचेचे मंदीर व अशीच अनेक मंदीरे आहेत.
अंगकोर वाट (अंगकोर, कंबोडिया)
‘अंगकोर वाट’ ह्या कंबोडियामधील मंदिराचा परिसर सुंदर आहे. हे जगातील सर्वात मोठे धार्मिक स्मारक मानले जाते. कंबोडिया आग्नेय आशियात आहे आणि ‘अंगकोर वाट’ हे त्याचे प्रमुख पर्यटकांचे आकर्षण आहे, इतका की देशाच्या ध्वजावरही त्याची प्रतिमा दिसू शकते. अंगकोर वाट भगवान विष्णूचे मंदीर आहे. खमेर राजा सूर्यवर्मनम २ द्वारे 12 व्या शतकाच्या सुरुवातीस बांधण्यात आले. युनेस्कोने हे मंदिर जागतिक वारसा स्थळ मानले आहे आणि त्यांच्या वेबसाइटवर देखील सूचीबद्ध केले जाऊ आहे. वास्तूची भव्यता आणि सुसंवाद, त्याच्या बेस-रिलीफ रचना आणि त्याच्या भिंतींवर कोरलेल्या ‘देवतांची संख्या’ यासाठी मंदिर प्रशंसनीय आहे.
पशुपतीनाथ मंदिर (काठमांडू, नेपाळ)
पशुपतिनाथ मंदिर हे नेपाळमधील काठमांडू खोऱ्याजवळ बागमती नदीच्या काठावर वसलेले भगवान शिव मंदीर आहे. हे हिंदूंच्या पवित्र मंदिरांपैकी एक आहे आणि युनेस्कोनुसार जागतिक वारसा स्थळ आहे. हे काठमांडूचे सर्वात जुने हिंदू मंदिर आहे, परंतु त्याची स्थापना कधी झाली हे अद्याप स्पष्ट नाही. मंदिराच्या स्थापनेशी संबंधित अनेक दंतकथा आहेत, तथापि, आजपर्यंत त्याच्या उभारणीसंबंधी किंवा ते किती काळ अस्तित्वात आहे याविषयी पुष्टी झाले नाही. येथे इच्छा पूर्ण होतात. पशुपतीनाथच्या सभोवताल इतर मंदिरे, आश्रम, प्रतिमा आणि शिलालेखांचा विस्तीर्ण संग्रह देखील पाहता येतो. असे म्हंटले जाते. 25 एप्रिल 2015 रोजी झालेल्या भूकंपात, पशुपतीनाथ मंदिराच्या काही बाह्य इमारतींचे नुकसान झाले आणि मुख्य मंदिर परिसर आणि गर्भगृह शुद्ध राहिले.
मुरुगन मंदिर, सिडनी, ऑस्ट्रेलिया
ऑस्ट्रेलियातील सिडनीच्या न्यू साउथ वेल्सच्या मेज हिल्सवर असलेले मुरुगन मंदिर हे हिंदूंचे एक प्रसिद्ध मंदिर आहे. भगवान मुरुगन हे तामिळांचे प्रभु आहेत. त्याला डोंगराळ प्रदेशाचा प्रभु म्हणूनही ओळखले जाते आणि त्याचे निवासस्थान सहसा टेकड्यांवर असते. सिडनीमध्ये या देवतेला ‘सिडनी मुरुगन’ म्हणूनही ओळखले जाते. सिडनी मुरुगनचे मंदिर ऑस्ट्रेलियामध्ये राहणाऱ्या तामिळ लोकांनी बांधले होते. त्याची काळजी ‘शैव मनराम’ नावाच्या हिंदू समाजाने घेतली आहे.
प्रंबानन (जावा, इंडोनेशिया)
प्रंबानन ‘कँडी रारा जोंगग्रंग’ हे इंडोनेशियाच्या मध्य जावामधील एक हिंदू मंदिर आहे ज्यात भगवान शिव, भगवान ब्रह्मा आणि भगवान विष्णू यांच्या मूर्ती आहेत. हे इंडोनेशियातील सर्वात मोठे हिंदू मंदिर आहे. मंदिराचे मुख्य आकर्षण हे तीन मुख्य देव आहेत म्हणजेच निर्माता (भगवान ब्रह्मा), संरक्षक (भगवान विष्णू) आणि विनाशक (भगवान शिव) यांना समर्पित आहेत. भगवान शंकराची मूर्ती केंद्रस्थानी ठेवण्यात आली आहे. येथे कुंपणात एकूण 240 मंदिरे आहेत.
बीएपीएस श्री स्वामीनारायण मंदिर, लंडन (नेस्डेन मंदिर), युनायटेड स्टेट्स
लंडनच्या नेस्डेन येथील बीएपीएस श्री स्वामीनारायण मंदिर आहे. स्वामीनारायण हिंदू धर्माच्या आधुनिक पंथाचे मध्यवर्ती व्यक्तिमत्व आहेत. हा पंथ वैष्णव धर्माचा एक प्रकार आहे. नेस्डेन स्वामीनारायण मंदिर हे ब्रिटनचे पहिले अस्सल हिंदू मंदिर म्हणून ओळखले जाते जे पारंपारिक पद्धतीने इतर धर्मांतरित धर्मनिरपेक्ष इमारतींप्रमाणे दगडाने बांधलेले आहे. मंदिराच्या नावाने आद्याक्षर म्हणून BAPS हे ‘संस्थे’चे नाव आहे ज्याशी ते संबंधित आहे
मंदिराचे उद्घाटन 1995 मध्ये झाले आणि त्यात ‘मंदिर’ आणि ‘हवेली’ आहे. दगडी बांधकामासाठी मंदिराचे खूप कौतुक केले जाते. बीएपीएस श्री स्वामीनारायण नावाचे अजून एक मंदिर अटलांटा येथे आहे. हे सर्व बीएपीएस मंदिरांच्या मालिकेतील सहावे मंदिर आहे. हे भारताबाहेरचे सर्वात मोठे हिंदू मंदिर आहे. संरचनेवर हाताने कोरलेले अनेक दगडी स्पायर्स आहेत. त्यापैकी काही 75 फुटांपर्यंत उंच आहेत. मंदिराची रचना हिमालयातील डोंगरांची आठ प्रमुख शिखरांद्वारे आठवण करून देते. मंदिराची रचना पारंपारिकपणे कोरीव दगडी बांधकामाद्वारे आणि रॅपराऊंड व्हरांड्याद्वारे केली गेली आहे.
बेसाकीह, बाली, इंडोनेशियाचे मदर टेंपल
बेसाकिहचे मदर मंदिर किंवा ‘पुरा बेसाकिह’ हे बालीतील सर्वात महत्वाचे, सर्वात मोठे आणि पवित्र हिंदू मंदिर आहे. हे 23 विशिष्ट मंदिरांचे विस्तृत संकुल आहे. यापैकी सर्वात मोठा पुरा पेनातरन अगुंग आहे, जो मुख्य अभयारण्य आहे, जे सहा स्तरांवर बांधलेले आहे. मंदिराच्या उत्पत्तीबद्दल कोणतीही माहिती नाही, हे ऐतिहासिक काळापासून असल्याचे सांगितले जाते. दरवर्षी या मंदिराच्या परिसरात 70 सण साजरे केले जातात.
राधा माधव धाम (टेक्सास, हिम)
ठाण्यात रोजगार मेळाव्याचे आयोजन
When is Gandhi Jayanti 2021? Significance, History, Facts, Celebration and all you need to know
राधा माधव धामोर ‘बरसाना धाम’ हे श्रीकृष्णाचे मंदिर आहे. हे टेक्सासमधील सर्वात जुने हिंदू मंदिर आहे आणि उत्तर अमेरिकेतील सर्वात मोठे मंदिर आहे. हे मंदिर भारतातील ब्रजच्या पवित्र भूमीचे प्रतिनिधित्व म्हणून बांधले गेले होते जिथे राधा आणि कृष्ण ५ हजार वर्षांपूर्वी राहत होते असे मानले जाते. मंदिराच्या सभोवतालचे क्षेत्र ध्यान करण्यासाठी बांधलेले आहेत. सर्व प्रमुख हिंदू सण मंदिरात साजरे केले जातात. संपूर्ण उत्तर अमेरिकेत राधाधामचा जन्माष्टमी उत्सव सर्वात मोठा आहे.
अरुलमिगु श्री राजकालीअम्मन ग्लास मंदिर
अरुलमिगु श्री राजकालीअम्मन ग्लास मंदिर हे मलेशियातील बहरू मधील सर्वात प्राचीन मंदिरांपैकी एक आहे. मलेशियातील हे पहिले आणि एकमेव काचेचे मंदिर आहे. जोहरच्या सुलतानाने सादर केलेल्या जमिनीवर हे मंदिर 1922 मध्ये सुरू झाले. हे मंदिर देशातील प्रमुख पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे आणि काचेच्या कामासाठी प्रसिद्ध आहे. कमीतकमी 90% मंदिर वेगवेगळ्या रंगांच्या काचेच्या ३ लाख तुकड्यांतुन सुशोभित केलेले आहे. गर्भगृहात कमळाच्या रूपात भगवान शिव यांचे आत्मा लिंगम अभयारण्य आहे. भक्त त्यावर गुलाबपाणी ओतून प्रार्थना करू शकतात. मलेशियातील हा पहिला प्रकार आहे जो ‘मुकनीरुद्राक्ष मण्यांसह डिझाइन केलेला आहे ज्यात असामान्य नक्षीदार पोत आहे. प्रत्येक ‘रुद्राक्षा’चा मणी एका जपलेल्या प्रार्थनेने भिंतींमध्ये एम्बेड केलेला असतो. मंदिरामध्ये सोन्याची 10 शिल्पे आहेत.